Από τον Βασίλη Π. Ζαχαριάδη MD Phd Περίληψη - Με λίγα λόγια..... Αφορά την πλειοψηφία των μη επειγόντων περιστατικών στην Υπερβαρική, στην Ευρώπη. Εντατική ακτινοβολία στη θεραπεία του καρκίνου συχνά στην περιοχή του κεφαλιού και του λαιμού μπορεί επίσης να καταστρέψει τα υγιή κόκαλα και τα όργανα τα οποία βρίσκονται στην περιοχή των ακτίνων Χ. Κοινώς αυτό εμπλέκει και τη γνάθο αλλά μπορεί επίσης να επηρεάσει την πύελο όπου ο καρκίνος ήταν στα εσωτερικά όργανα. Οι ακτίνες Χ καταστρέφουν τα μικρά αγγεία που υπάρχουν μέσα στο κόκαλο ή στα μαλακά οστά με αποτέλεσμα ν’ αρχίσει μία μακροπρόθεσμη διαδικασία μείωσης οξυγόνου και δημιουργίας φλεγμονών. Μετά από μήνες ή χρόνια σε τέτοια θεραπεία, τα συμπτώματα της αποδυνάμωσης ιστών δημιουργούνται με πόνο και ακραία κίνηση και μερικές φορές κολλώδες υγρό το οποίο εκρέει στο στόμα ή μέσω του δέρματος. Αυτό το πρόβλημα εξελίσσεται εκτός κι αν σταματήσει από επιθετική θεραπεία. Το χειρουργείο στους προσβεβλημένους ιστούς μπορεί να κάνει την κατάσταση χειρότερη δημιουργώντας ένα νέο τραύμα στο οποίο το οστό και ο ιστός δεν μπορούν να ιαθούν καταλλήλως. Αυτό το πρόβλημα δεν είναι πρωταρχικά μία λοίμωξη, ωστόσο μία λοίμωξη μπορεί γρήγορα ν’ αναπτυχθεί στον προσβεβλημένο ιστό και να κάνει ξαφνικά την κατάσταση πολύ χειρότερη. Το Υπερβαρικό Οξυγόνο δουλεύει μόνο βοηθώντας τα λευκά αιμοσφαίρια του προσβεβλημένου ιστού στη λοίμωξη. Επίσης παρέχει στα φυσιολογικά κύτταρα τα οποία είναι υπεύθυνα για την επούλωση αρκετό οξυγόνο για ν’ αρχίσουν να δουλεύουν σωστά. Με την πρόοδο της θεραπείας η διαφορά της μερικής πίεσης του οξυγόνου μεταξύ του φυσιολογικού προσβεβλημένου ιστού προκαλεί καινούργια αγγεία να αναπτυχθούν και αυτό βοηθά στη διατήρηση του καλού αποτελέσματος των προηγούμενων θεραπειών.

 

Αναλυτική Παρουσίαση - Εισαγωγή στις Μετακτινικές Βλάβες

Οι μετακτινικές βλάβες αποτελούν την πλειοψηφία των μη επειγόντων περιστατικών της Υπερβαρικής Ιατρικής στην Ευρώπη.

Ακτινοβολία για αντιμετώπιση του καρκίνου, συχνά στην περιοχή του κεφαλιού και του λαιμού μπορεί επίσης να προκαλέσει μεγάλες βλάβες στα υγιή οστά και τα όργανα τα οποία βρίσκονται στο πεδίο της ακτινοβολίας (όπως η γλώσσα και οι σιελογόνοι αδένες). Κυρίως όμως αυτό εμπλέκει και το οστό της γνάθου. Άλλη περιοχή ακτινοβολίας είναι η πύελος όπου ο καρκίνος αφορά εσωτερικά όργανα, όπως καρκίνος παχέος εντέρου και γυναικολογικοί καρκίνοι, καρκίνος τραχήλου, μήτρας, ωοθηκών.

Η κύρια δράση της ακτινοβολίας αφορά την καταστροφή των ταχέως πολλαπλασιαζόμενων κυττάρων (καρκινικών κυττάρων). Αναπόφευκτα όμως, προκαλείται και βλάβη στους υγιείς ιστούς οι οποίοι βρίσκονται εντός του πεδίου ακτινοβολίας. Η σημαντικότερη όμως επίδραση αφορά τα κύτταρα που αποτελούν το τοίχωμα των αγγείων. Στα κύτταρα αυτά η ακτινοβολία προκαλεί διττή βλάβη. Μία άμεση, κατά την διάρκεια της θεραπείας, (αρτηριόλυση) που συνεπάγεται την καταστροφή των μικρών αρτηριών και μία προοδευτικά εξελισσόμενη βλάβη, την αποφρακτική μικροαγγειοπάθεια, κατά την οποία με την πάροδο των ετών το τοίχωμα των αρτηριών διογκώνεται και εμποδίζει την ροή του αίματος προς τους ιστούς, προκαλώντας με τον τρόπο αυτό, κυρίως έλλειψη οξυγόνου (υποξία) στους ιστούς και τα όργανα.

Μετά από μήνες ή χρόνια από μία τέτοια θεραπεία, τα συμπτώματα της αποδυνάμωσης ιστών εμφανίζονται με πόνο και περιορισμό των κινήσεων των αρθρώσεων (όπως πχ του στόματος)  άλλες φορές με κολλώδες υγρό το οποίο εκρέει στο στόμα ή μέσω του δέρματος (συρίγγια). Αυτό το πρόβλημα εξελίσσεται εκτός κι αν σταματήσει από επιθετική θεραπεία.

Το χειρουργείο στους προσβεβλημένους ιστούς μπορεί να κάνει την κατάσταση χειρότερη δημιουργώντας ένα νέο τραύμα στο οποίο το οστό και ο ιστός δεν μπορούν να ιαθούν καταλλήλως. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι σε επεμβάσεις σε ακτινοβολιμένες περιοχές, δεν τίθεται θέμα ικανότητος του χειρουργού ή θέμα επιλογής χειρουργικής τεχνικής. Είναι το παθολογικό υπόστρωμα της ελλείψεως αγγειώσεως το οποίο προκαλεί την αδυναμία επουλώσεως, ακόμα και ενός προσεκτικού χειρουργικού τραύματος.  

 Μπορούμε τα παραπάνω να τα παρομοιάσουμε με ένα οικόπεδο το οποίο δεν είναι προσβάσιμο από κανένα δρόμο. Για να μπορέσουμε να κτίσουμε πρέπει πρώτα να δημιουργήσουμε δρόμο πρόσβασης ώστε να μπορούμε να μεταφέρουμε τα υλικά. Κατά τον ίδιο τρόπο, πρέπει πρώτα να δημιουργηθούν καινούργιες αρτηρίες (νεοαγγειογένεση) σε έναν ακτινοβολημένο ιστό ώστε να γίνει δυνατή η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών που απαιτούνται για την διαδικασία της επουλώσεως.

 Με την πρόοδο της θεραπείας η διαφορά της μερικής πίεσης του οξυγόνου μεταξύ του φυσιολογικού και του προσβεβλημένου ιστού ωθεί τον οργανισμό να δημιουργήσει καινούργια αγγεία. Αυτό βοηθά στη διατήρηση του καλού αποτελέσματος των προηγούμενων θεραπειών, και στην επούλωση του τραυματισμένου από την ακτινοβολία ιστού.